Kanser Tarama Paketi

Tümör markerlarına, kanser kan testleri de diyebiliriz. Tümör markerları kanser hücrelerinin ürettiği ya da kansere cevap olarak üretilen maddelerdir. Bazen iyi huylu hastalıklarda da artarlar. Aslında çoğu tümör marker, sağlıklı hücrelerde de az miktarda üretilir. Bununla birlikte kansere özgü üretim çok daha fazla olmakta, bu yüzden kanserin tanı ve takibinde kullanılmaktadırlar. Ancak unutulmamalıdır ki bu testler %100 güvenilir değildir, doktorunuzun önerdiği taramaları yaşınıza, cinsiyetinize ve risk faktörlerinize göre yaptırınız.

KOLOREKTAL KANSER

Karsinoembriyojenik antijen (CEA): Kolon, rektum, karaciğer, pankreas, akciğer (özellikle küçük hücreli), meme, prostat, mide ve over kanserlerinde CEA seviyesi yüksek bulunabilmektedir. Özellikle kolon kanserinde tedaviye yanıtın ve hastalığın ilerlemesinin izlenmesinde yararlıdır. En yüksek CEA düzeyi, karaciğer ve kemik metastazlı kolon kanserli hastalarda görülür. CEA düzeyinin ayrıca sigara içilmesi, alkole bağlı hepatik siroz, pankreatit, inflamatuvar bağırsak hastalığı, amfizem, rektal polip, benign meme hastalığı gibi kanser dışı birçok hastalıkta da arttığı gösterilmiştir.

CA 19-9: Bütün gastrointestinal sistem kanserleri (pankreas kanseri, mide kanseri, kolon kanseri vb.) ve diğer adenokarsinomalarda düzeyi yükselir. Pankreas kanserinde en sık yükselen tümör markerıdır. Ayrıca akut ve kronik pankreatit, kolanjit ve siroz gibi benign durumlarda da yükselebilir.

AKCİĞER KANSERİ

Karsinoembriyojenik antijen (CEA): Kolon, rektum, karaciğer, pankreas, akciğer (özellikle küçük hücreli), meme, prostat, mide ve over kanserlerinde CEA seviyesi yüksek bulunabilmektedir. Özellikle kolon kanserinde tedaviye yanıtın ve hastalığın ilerlemesinin izlenmesinde yararlıdır. En yüksek CEA düzeyi, karaciğer ve kemik metastazlı kolon kanserli hastalarda görülür. CEA düzeyinin ayrıca sigara içilmesi, alkole bağlı hepatik siroz, pankreatit, inflamatuvar bağırsak hastalığı, amfizem, rektal polip, benign meme hastalığı gibi kanser dışı birçok hastalıkta da arttığı gösterilmiştir.

Nöron Spesifik Enolaz (NSE): Nöral dokuda, nöroendokrin sistem hücrelerinde ve APUD (amine precursor uptake and decarboxylation) dokularında bulunan bir enolaz tipidir. NSE, küçük hücreli akciğer kanseri, nöroblastom, feokromasitoma, karsinoidler, tiroidin medüller karsinomu, melanom ve pankreas adacık tümörleri gibi nöroendokrin kaynaklı tümörlerin göstergesidir. Özellikle akciğerin küçük hücreli kanseri için önemli bir göstergedir.

ACTH:Cushing sendromu, karsinomlu hastalarda en sık görülen endokrin sendrom olup, bu hastaların yarısında çoğunlukla yulaf veya küçük hücreli tipte akciğer kanseri, %10’unda timus, %10’unda pankreas, %5’inde tiroidin medüller karsinomu ve %5’inde nöral yarık tümörü vardır. Endokrin organların embriyolojik tümörlerinin bir grubu olan APUDomalar da ACTH sentezler.

Kalsitonin:Tiroidin parafoliküler C hücrelerinden salgılanan kalsitonin, buradan kaynaklanan medüller tiroid karsinomunda ideal bir tümör göstergesidir. Tedavinin izlenmesi ve nüksün saptanmasında yararlıdır. Yüksek plazma kalsitonin düzeylerine akciğer (histolojik tipe bağlı olmaksızın), kolon, meme ve pankreas kanserlerinde de rastlanır. Kromogranin A: Nöroendokrin kökenli tümörlerde artışı söz konusudur. Tanı ve izleminde kullanıldığı durumlar karsinoid tümör, feokromasitoma, nöroblastoma, endokrin pankreatik tümör, küçük hücreli akciğer kanseridir. Tümöral nedenli artışlar dışında, böbrek yetmezliği, karaciğer hastalığı, atrofik gastrit, inflamatuvar barsak hastalığı, mide koruyucu ilaç kullanımı ve stres durumlarında da yükselebilir.

MİDE KANSERİ

Karsinoembriyojenik antijen (CEA): Kolon, rektum, karaciğer, pankreas, akciğer (özellikle küçük hücreli), meme, prostat, mide ve over kanserlerinde CEA seviyesi yüksek bulunabilmektedir. Özellikle kolon kanserinde tedaviye yanıtın ve hastalığın ilerlemesinin izlenmesinde yararlıdır. En yüksek CEA düzeyi, karaciğer ve kemik metastazlı kolon kanserli hastalarda görülür. CEA düzeyinin ayrıca sigara içilmesi, alkole bağlı hepatik siroz, pankreatit, inflamatuvar bağırsak hastalığı, amfizem, rektal polip, benign meme hastalığı gibi kanser dışı birçok hastalıkta da arttığı gösterilmiştir.

CA 72-4: Primer olarak gastrointestinal sistem adenokarsinomlarında ve over ve meme dokularında bulunur. Metastatik mide kanserli hastaların büyük bir yüzdesinde CEA ya da CA 19-9 ile karşılaştırmalı olarak CA 72-4 düzeylerinin de yükseldiği gösterilmiştir. Ayrıca bazı benign durumlarda da (pankreatit, siroz, pulmoner hastalıklar, romatoid hastalıklar, jinekolojik hastalıklar, gastrointestinal sistem hastalıkları vb.) CA 72-4 düzeyi artabilir.

CA 19-9: Bütün gastrointestinal sistem kanserleri (pankreas kanseri, mide kanseri, kolon kanseri vb.) ve diğer adenokarsinomalarda düzeyi yükselir. Pankreas kanserinde en sık yükselen tümör markerıdır. Ayrıca akut ve kronik pankreatit, kolanjit ve siroz gibi benign durumlarda da yükselebilir.

PANKREAS KANSERİ

Karsinoembriyojenik antijen (CEA): Kolon, rektum, karaciğer, pankreas, akciğer (özellikle küçük hücreli), meme, prostat, mide ve over kanserlerinde CEA seviyesi yüksek bulunabilmektedir. Özellikle kolon kanserinde tedaviye yanıtın ve hastalığın ilerlemesinin izlenmesinde yararlıdır. En yüksek CEA düzeyi, karaciğer ve kemik metastazlı kolon kanserli hastalarda görülür. CEA düzeyinin ayrıca sigara içilmesi, alkole bağlı hepatik siroz, pankreatit, inflamatuvar bağırsak hastalığı, amfizem, rektal polip, benign meme hastalığı gibi kanser dışı birçok hastalıkta da arttığı gösterilmiştir.

CA 19-9: Bütün gastrointestinal sistem kanserleri (pankreas kanseri, mide kanseri, kolon kanseri vb.) ve diğer adenokarsinomalarda düzeyi yükselir. Pankreas kanserinde en sık yükselen tümör markerıdır (sensitivite %70-95). Artış miktarının tümör kitlesi ile bir ilişkisi yoktur, ancak test hastalığının seyrini izlemede faydalı olabilir. Ayrıca akut ve kronik pankreatit, kolanjit ve siroz gibi benign durumlarda da yükselebilir. Pankreatitli hastalarda CA 19-9 düzeyleri tipik olarak 120 U/ml’yi aşmazken, pankreas kanserli hastalarda çok daha yüksektir.

CA 72-4: Primer olarak gastrointestinal sistem adenokarsinomlarında ve over ve meme dokularında bulunur. Metastatik mide kanserli hastaların büyük bir yüzdesinde CEA ya da CA 19-9 ile karşılaştırmalı olarak CA 72-4 düzeylerinin de yükseldiği gösterilmiştir. Ayrıca bazı benign durumlarda da (pankreatit, siroz, pulmoner hastalıklar, romatoid hastalıklar, jinekolojik hastalıklar, gastrointestinal sistem hastalıkları vb.) CA 72-4 düzeyi artabilir.

Kromogranin A: Nöroendokrin kökenli tümörlerde artışı söz konusudur. Tanı ve izleminde kullanıldığı durumlar karsinoid tümör, feokromasitoma, nöroblastoma, endokrin pankreatik tümör, küçük hücreli akciğer kanseridir. Tümöral nedenli artışlar dışında, böbrek yetmezliği, karaciğer hastalığı, atrofik gastrit, inflamatuar barsak hastalığı, mide koruyucu ilaç kullanımı ve stres durumlarında da yükselebilir.

KARACİĞER KANSERİ

Karsinoembriyojenik antijen (CEA): Kolon, rektum, karaciğer, pankreas, akciğer (özellikle küçük hücreli), meme, prostat, mide ve over kanserlerinde CEA seviyesi yüksek bulunabilmektedir. Özellikle kolon kanserinde tedaviye yanıtın ve hastalığın ilerlemesinin izlenmesinde yararlıdır. En yüksek CEA düzeyi, karaciğer ve kemik metastazlı kolon kanserli hastalarda görülür. CEA düzeyinin ayrıca sigara içilmesi, alkole bağlı hepatik siroz, pankreatit, inflamatuvar bağırsak hastalığı, amfizem, rektal polip, benign meme hastalığı gibi kanser dışı birçok hastalıkta da arttığı gösterilmiştir.

Fetoprotein (AFP): Primer karaciğer, testis ve over kanserlerinin araştırılması ve tedaviye yanıtın izlenmesi amacıyla kullanılır. Erişkinlerde yüksek AFP düzeylerinin kanser dışı başlıca kaynağı benign karaciğer hastalıklarıdır. Genellikle benign hastalıklara eşlik eden AFP artışı orta derecededir, buna karşılık 500 g/L’den daha yüksek düzeyler hepatosellüler veya germ hücresi karsinomu varlığını düşündürür.

CA 19-9: Bütün gastrointestinal sistem kanserleri (pankreas kanseri, kolon kanseri vb.) ve diğer adenokarsinomalarda düzeyi yükselir. Pankreas kanserinde en sık yükselen tümör markerıdır). Ayrıca akut ve kronik pankreatit, kolanjit ve siroz gibi benign durumlarda da yükselebilir.

CA 15-3: Meme kanserli hastaların tanı, rekürrens ve tedavi takibinde kullanılır. Hastalık nüksünü önceden belirlemede ve tedaviye yanıtı belirlemede faydalı olabilir. Meme kanserine ek olarak, pankreas, akciğer, over, kolorektal ve karaciğer kanserlerinde ve benign karaciğer ve meme hastalıklarında da yüksek değerler saptanabilir. Alkalen Fosfataz (ALP): Karaciğer, kemik ve plasentadan kaynaklanır. Normal erişkinlerin serumlarında bulunan ALP’nin başlıca kaynağı karaciğer ve safra kanallarıdır. Kemik ve karaciğerdeki primer kanserlerin ve bu organlara olan metastazların saptanmasına yardımcı olabilir. Karaciğere atlayan lösemi gibi hastalıklarda, karaciğer tutulumunun genişliği ile orantılı belirgin ALP artışları olur.

Ferritin:Bir demir depo proteini olan ferritin, demir metabolizması bozukluklarında ve bazı kanserlerde klinik değer taşımaktadır. Akut lösemi, karaciğer kanseri ve Hodgkin lenfomada önem taşır. Diğer artış nedenleri arasında, kan transfüzyonu, demir tedavisi, karaciğerin akut ve kronik hastalıkları, inflamasyonlar, meme, özofagus ve baş-boyun kanserleri bulunmaktadır.

OVER KANSERİ

CA 125: Over kanserli hastaların % 80-90’ında artar. Normal sınırdan yüksek değerler, menstrüel siklusun foliküler fazındaki kadınlarda, gebeliğin ilk üç ayında ve endometriyozis, salpenjit, uterus myomu, siroz, hepatit ve pankreatit gibi selim hastalıklarda görülür. Ayrıca, meme veya akciğer gibi diğer organ kanserlerinde de artmış CA 125 değerleri gözlenebilir. Over kanserinde tedaviye yanıtın izlenmesinde kullanılır. Benign durumlarda da arttığı için tarama testi olarak kullanılmaz.

Anti-Müllerian Hormon (AMH): Over rezervini ve fonksiyonlarını değerlendirmede güvenilir bir marker olan AMH, aynı zamanda granüloza hücreli tümörleri araştırmada da kullanılmaktadır. Granüloza hücreli tümör nedeniyle opere olan hastalarda, postoperatif dönemde cerrahinin etkinliğini ve sonrasında hastalık rekürrensini göstermede oldukça sensitif bir markerdır.

İnhibinler (İnhibin A ve B): CA 125, overin epitelyal tümörleri için anlamlıdır. Granüloza hücreli tümörleri araştırmada yeterince duyarlı değildir. Bunun için Total İnhibin veya İnhibin A + İnhibin B bakılabilir. CA 125 ile birlikte İnhibin ölçümü, over kanserlerinin % 95’ini ortaya çıkarabilmektedir.

CA 15-3: Meme kanserine ek olarak, pankreas, akciğer, over, kolorektal ve karaciğer kanserlerinde ve benign karaciğer ve meme hastalıklarında da yüksek değerler saptanabilir.

Human Koryonik Gonadotropin (hCG): Genellikle gebeliğin doğrulanması ve ektopik gebelik tanısı koymak için ölçülen hCG, mol hidatiform, koryokarsinom ve plasental trofoblastik tümörler gibi gestasyonel trofoblastik patolojilerin tanısı ve klinik izlenmesinde geniş çapta kullanılmaktadır. AFP ile birlikte over ve testisin bazı germ hücreli tümörlerinin tanı ve izlenmesinde de yararlanılmaktadır.

TİROİD KANSERİ

Tiroglobulin:Tiroid bezindeki bir depo proteini olan tiroglobulin, tiroid kanserli hastaların izlenmesinde ve özellikle radyoaktif iyot tedavisi alan veya tiroid cerrahisi sonrasında hastaların monitörizasyonunda önemlidir. Diferansiye tiroid kanserinin tanısında önem taşımaktadır. Diğer artış nedenleri arasında tiroid iğne biyopsisi, tirotoksikoz, tiroidit ve tiroid adenomu bulunmaktadır.

Kalsitonin:Tiroidin parafoliküler C hücrelerinden salgılanan kalsitonin, buradan kaynaklanan medüller tiroid karsinomunda ideal bir tümör göstergesidir. Tedavinin izlenmesi ve nüksün saptanmasında yararlıdır. Yüksek plazma kalsitonin düzeylerine akciğer (histolojik tipe bağlı olmaksızın), kolon, meme ve pankreas kanserlerinde rastlanır. Ancak tiroid kanseri dışındaki kanserlerin taraması için uygun değildir.

Nöron Spesifik Enolaz (NSE): Nöral dokuda, nöroendokrin sistem hücrelerinde ve APUD (amine precursor uptake and decarboxylation) dokularında bulunan bir enolaz tipidir. NSE, küçük hücreli akciğer kanseri, nöroblastom, feokromasitom, karsinoidler, tiroidin medüller karsinomu, melanom ve pankreas adacık tümörleri gibi nöroendokrin kaynaklı tümörlerin göstergesidir.