ERCP

ERCP NEDİR?

ERCP başta safra kanalı olmak üzere sindirim sistemi organları olan karaciğer, safra kesesi ve pankreasın bazı cerrahi hastalıklarının endoskopla 12 parmak bağırsağına açılan safra kanalı ağzından (PAPİLLA VATERİ) girilerek yapılan tedavileri anlamına gelir.

ERCP HANGİ HASTALIKLARIN TEDAVİSİNDE KULLANILIR?

• Koledok taşları
• Oddi sfinkteri fonksiyon bozuklukları
• Kolanjit (safra yolu iltihapları)
• Bilier pankreatitler
• Safra yolu yaralanmaları
• Safra yoluna açılan karaciğer kistleri
• Periampuller bölge tümörleri (pankreas başı – papilla vateri-koledok alt uç)
• Ana safra kanalı (koledok) ve karaciğer içi safra yolu tümörleri
• Kronik pankreatitler

ERCP YAPILAN HASTALARDA İŞLEM ÖNCESİ HANGİ YAKINMALAR OLUR?

 SAFRA KANALI TAŞLARI: Ağrı ve sarılık en önemli yakınmalardır. Bu hastalar  daha önce  safra kesesi taşı nedeniyle ameliyat olmamışsa  genellikle safra keselerinde  taş da mevcuttur.

Bu hastaların  yukardaki yakınmalarına ateş eşlik ediyorsa bu tabloya safra yolu enfeksiyonu (KOLANJİT) denir. Bu durumda acil tanı konulması ve ERCP gerekmektedir. Safra kesesi taşı nedeniyle ameliyat edilen hastaların yaklaşık %15’inde yaşamlarının ileriki yıllarında safra kanallarında taş meydana gelebilmektedir. Bu durumda da yine safra kesesi taşı varmış gibi; ağrı,bulantı-kusma, şişkinlik meydana gelir. Bazan hastalarda sarılık dahi bulunmayabilir.

AKUT PANKREATİT: Akut pankreatit hastalarında sarılığın eşlik ettiği safra yolu tıkanıklığı mevcutsa ve safra kanalı taşı tespit edilmişse erken dönemde ERCP yapılmalıdır. Aksi takdirde hastanın safra ve pankreas kanalı çıkış kısmı akut pankreatit yakınmaları geçtikten sonra MR- Kolanjiografi ile safra kanalı taşı veya tıkayıcı başka bir lezyon mevcutsa ERCP yapılmalıdır.

PANKREAS VE SAFRA YOLU TÜMÖRLERİ: Bu bölge tümörlerinin büyük bir çoğunluğu tanı konulduğunda %70-75 oranında cerrahi operasyon şanslarını kaybettikleri ileri bir evrede  tanınırlar. Hastaların en büyük yakınması sarılık, kilo kaybı, iştahsız ve kaşıntıdır. Bu hastaların acil olarak ameliyat şansları olup olmadığı araştırıldıktan sonra  sarılığa bağlı karaciğer ve böbrek fonksiyonlarını kaybetmemesi için ERCP yapılmaktadır. ERCP plastik veya metal stentlerle kalıcı veya geçici amaçla safra yolu boşaltımı sağlanır.

SAFRA YOLU YARALANMALARI: Safra kesesi ameliyatları sonrasında safra yolu yaralanmasının tanı ve tedavisinde ERCP’nin yeri son derece önemlidir. Hiçbir tanı yöntemi safra yolu yaralamasının yerini göstermede ERCP  kadar başarılı değildir. Safra kesesi ameliyatından sonra erken dönemde dren ve yara yerlerinden safra kaçağı,sarılık ve genel durum bozukluğu mevcuttur. Geç dönemde oluşan safra yolu darlıklarında halsizlik,kilo kaybı, sarılık ve kaşıntı meydana gelir. Safra yolu yaralanmalarının bir çoğu endoskopik girişimle başarılı bir şekilde tedavi edilebilmektedir.

KARACİĞER KİST HİDATİKLERİNDE ERCP : Karaciğer hidatik hastalığına özellikle bizim toplumumuzda çok sık rastlanmaktadır. Bu kistler safra kanallarına açılarak ağrı, sarılık ve ateşe neden olurlar. Ameliyat olan hastalarda da kist boşluğundan safra gelmesine yol açarak iyileşme sürecini uzatırlar. ERCP işlemi ameliyat öncesi dönemde kistlerin yol açtığı tıkanıklığı açmada ve ameliyat sonrası oluşan safra kaçaklarının düzeltilmesinde son derece etkili bir yöntemdir.

ERCP ÖNCESİ NE GİBİ TETKİKLER YAPILIR?

ERCP işlemi ilk başladığı yıllarda safra yolları hastalıklarının tanı ve tedavisi için kullanılmaktaydı. O yıllarda yeterli görüntüleme yöntemleri mevcut değildi.

Günümüzde geliştirilen ileri tetkik ve tanı yöntemleri sayesinde bu yöntem öncelikli olarak tedavi amacıyla kullanılmaktadır.

Safra yolu hastalığı nedeniyle yakınmaları olan ve ERCP planlanan hastalarda ilk olarak USG ile karaciğer, safra kesesi, safra yolları ve pankreas ayrıntılı olarak incelenir.  Bu yöntemle yeterli sonuç alınamazsa MR kolanjiografi ,MRİ ve BT ile bu bölge hastalıkları araştırılır. Karaciğer fonksiyon testleri , sarılık ve kanama –pıhtılaşma testleri yapılmalıdır.

ERCP İŞLEMİNDE BAŞARIYI HANGİ FAKTÖRLER ETKİLER?

ERCP işlemi en deneyimli merkezler de bile %90-95 oranın da  başarıya ulaşmaktadır. Bu başarıyı  etkileyen çok önemli faktörler vardır. Hastaların genel durumunun bozuk olması, solunum bozukluğu, ileri kalp hastalıkları, aşırı kilo ve batında assit olması hasta açıdan risk oluşturmaktadır. Yine uzun süreli sarılıklar, bu bölge tümörlerinin geç tanınması ve büyük olması yine işlemi zorlaştıran etmenlerdir.

Oddi sfinkterini disfonksiyonu, dar safra kanalı,papilla etrafındaki divertiküller, geçirilmiş mide –barsak ameliyatları ve koledoğun intrapankreatik kısmının dar ve uzun olması, çok sayıda ve büyük taş olması, lezyonun safra yollarının üst kısmına yakın olması işlem başarısını azalttığı gibi işlem sonrası riskleri de artırmaktadır. 

ERCP İŞLEMİNDE İSTENMEYEN YAN ETKİLER (KOMPLİKASYONLAR) NELERDİR?

ERCP işlemi tanı amacıyla kullanılmaması gereken riskleri olan bir işlemdir. Bu işlemde amaç hastayı açık cerrahinin risk ve komplikasyonlarından kurtarmaktır. Ancak açık cerrahide yapılan tüm girişimler safra kanallarının bağırsağa açıldığı çok küçük bir ağızdan ve çok özel endoskopi aletleriyle yapılmaktadır. İleri endoskopi ve cerrahi deneyimi gerektiren bu işlemde istenmeyen yan etkiler deneyim  ve ileri teknoloji kullanılarak en aza indirilmeye çalışılmaktadır.

AKUT PANKREATİT: Safra kanalı ile pankreas kanalının yakın komşuluğundan dolayı ERCP işlemine bağlı olarak en sık gelişen komplikasyondur. İşleme bağlı akut pankreatit gelişen hastaların %90’ı bir-üç gün içerisinde hızla düzelmesine rağmen %10 oranında akut pankreatite bağlı ciddi komplikasyonlar gelişebilir.

KANAMA: ERCP işlemi esnasında ve işlemden sonra kan verilmesine kadar giden ciddi kanamalara çok seyrek olarak rastlanır. Kanamalarının bir çoğu destek tedavisi ile durur.

ENFEKSİYON: Genel durumu bozuk tümör olgularında ve safra kanalında çok sayıda taşın bulunduğu durumlarda  daha sık olarak rastlanmaktadır.

BAĞIRSAK DELİNMESİ: ERCP nin en ciddi ve önemli  istenmeyen yan etkilerindendir. Zor ERCP olgularında, özellikle duodenal divertiküller mevcutsa mide operasyonlu olgularda ERCP yapılıyorsa bu komplikasyona  daha sık rastlanılmaktadır. Böyle bir durumda ameliyatsız tedavi şansı mevcutsa  da hastaların çoğuna cerrahi müdahale gerekmektedir.