Varis Nedir?

Varislerin nedir?

Varis özellikle deri altındaki toplar damarların genişlemesi, kıvrıntılı bir şekle bürünerek uzamasıdır. Varisler çoğu kez bacak derisinin altında mavimsi renkte değişik çaplarda kıvrıntılı kabarıklıklar şeklinde görülür. Bir diğer varis şekli ise kılcal damar çatlamaları veya örümcek şeklinde görülen varislerdir. Varisler yıllarca görünüm dışında bir şikayete yol açmadan kalabilir. Ancak zamanla varisler ağrılı hale de gelebilir. Bacaklarda şişme ve bir süre sonra kronik toplardamar (venöz) yetmezliği gelişebilir. Varisli olan damarda kan pıhtısı oluşabilir ve tromboflebit olarak bilinen bu durumda bacakta ağrı, şişme ve kızarıklık olur.

Varislerin toplumdaki sıklığı

Genel anlamda kadınların %50-55 inde, erkeklerin ise %40-45 inde çeşitli toplardamar sorunu bulunur. Varisler 50 yaşının üzerindeki her iki insandan birinde vardır.

Varisin sık görülebileceği kişiler:

Varis oluşumunu tetikleyen bazı faktörler vardır. Bu faktörlere sahip kişilerde varis daha sık görülür:

• Yaşlılık,
• Aile yada yakın akrabalarda varis olması (genetik),
• Hormonal değişiklikler: Örneğin bluğ çağında, gebelikte ve menapoz döneminde olan hormonal değişiklikler, doğum kontrol hapları ve östrajen ve progesterone içeren ilaçların kullanılması varis riskini artırır.
• Gebelik: Gebelikte vücutta dolaşan kan miktarı anormal düzeyde artar, beraberinde hormonal değişiklikler ve karın içi basıncındaki artış varis riskini artırır. Genelde doğumdan 3 ay sonra varislerin önemli bir bölümü kaybolur ama gebelik tekrar olduğunda, varisler yeniden oluşur.
• Şişmanlık, bacak yaralanmaları, uzun sure ayakta kalmak toplardamarlarda zayıflığa ve varis oluşumuna yol açabilir.
• Güneşlenmek yada bronzlaşmak kılcal damar varislerinin oluşmasına sebep olabilir.
• Toplardamar tıkanıklığı yada pıhtı geçirmiş olanlar varis oluşumu riski taşırlar.
• Uzun süre ayakta durmayı gerektiren mesleklerde çalışanlar yukarda yer alan faktörler varlığında varis için risk taşırlar.

Ancak bu faktörlerin olması her zaman varis gelişeceği anlamına gelmez. Bu faktörleri taşıyanlarda, taşımayanlara göre daha fazla oranda varis görülmektedir.

Varis oluşum mekanizması

Varisin gelişim mekanizması tam olarak bilinmemektedir. Toplardamar duvarında zayıflık, basınç artışı gibi yapısal değişiklikler, genetik yatkınlık ve damarın moleküler yapısını bozan etkenler bir araya geldiğinde varis oluşumu gerçekleşir. Toplardamarlarda basınç artışına yol açan etkenler örneğin gebelik, ayakta ya da oturarak uzun süre kalmayı gerektiren durumlar, kabızlık, az lifli gıdayla beslenme alışkanlığı, meslekler, şişmanlık, sıkı kıyafetler varis gelişimine katkıda bulunabilirler. Bu olayların yanı sıra toplardamarları zayıflatan nedenler örneğin hormon kullanımı, gebelik, kadın cinsiyet, yaşlılık, sigara, söz gelimi akrabalarda varis olması gibi genetik etkenlerde varis gelişimine katkıda bulunabilirler. Bunların dışında toplardamarlarda tıkanıklık yada pıhtı olan kişilerde ileride varis gelişme olasılığı daha fazladır.

Variste toplardamarlardaki sorun nerededir?

Variste çoğu kez kapakçık sisteminde yetmezlik vardır. Yani yukarı gönderilen kan, kapaklar bozuk olduğu için sürekli aşağıya doğru geri kaçar. Bu durum reflü olarak ifade edilir ve daha aşağılarda toplardamar basıncında artışa yol açar. Kapak yetmezliğinin neden olduğu bu yüksek basınçla toplardamarlar genişler, uzar, kıvrılır ve varisler oluşur. Bu nedenle varis oluşumunda en sık karşılaşılan neden kapak bozukluğu yada yetmezliğidir. Bu sorunun en çok karşılaşıldığı bölge ise ayak bileği ile kasık arasında yer alan büyük safen toplardamarıdır. Burada çoğu kez safen toplardamarının kasıkta ve daha derinde yer alan femoral damara döküldüğü yerde başlayan bir kapak yetmezliği sonrası aşağıya doğru bütün kapaklarının bozulması sonucunda bacakta varisler oluşmaktadır.

Bunun yanısıra belirli bölgelerde yüzeyeldeki kanın derine akmasını sağlayan perforan damarlarda kapak yetmezliği oluştuğunda ters yöne akım sonunda büyük safen damarında da aşağıdan yukarıya doğru yetmezlik oluşturarak varis oluşabilir.

Bir diğer neden ise toplardamarlarda pıhtılar sonucunda oluşan tıkanıklıklardır. Böyle durumlarda tıkalı olan damarı aşabilmek için kan yüzeyel toplardamarlara yönelip, onların genişlemesine ve varis haline dönmesine neden olur.

Bazen toplardamar sisteminde yaygın bir sorun olmadan, sadece bölgesel bir toplardamarda bilinmeyen bir nedenden varis gelişebilir.

Varisin belirtileri:

Varislerin neden olduğu başlıca şikayetler:

• Ağrı
• Çabuk yorulma
• Bacaklarda ağırlık hissi
• Bacaklarda şişlik
• Derinin renginde koyulaşma
• Bacaklarda uyuşukluk
• Kaşınma
• Varislerin görünümü-kozmetik şikayetler

Variste tedavi seçenekleri nelerdir?

Varislerde tedavinin iki amacı vardır. Bunlar hastada varise neden olan ama hastanın genelde farkında olmadığı yetmezlikli damarı ve hastanın şikayetçi olduğu varisleri ortadan kaldırmakdır.

Varise neden olan yetmezlikli damar -ki bu genelde kasık ile ayak bileği arasında yer alan safen toplardamarıdır- ameliyat, laser, radyofrekans veya köpük ile tedavi edilebilir.

Varise neden olan damarın cerrahi olarak çıkartılması olan ameliyat en klasik tedavidir ve genelde anestezi ile yapılır , iyileşmesi diğerlerine göre daha uzun ve zahmetli olabilir.

Damarı içerden ilaç vererek tıkamayı sağlayan köpük skleroterapisi en kolay ve en az ağrılı ancak tek başına yapıldığında varisin tekrarlama olasılığının en yüksek olduğu tedavidir. Bu nedenle kasıktan damar küçük bir cerrahi işlemle bağlandıktan sonra uygulanmaktadır.

Laser ve radyofrekansta ise diz hizasından damar içine bir kateter yerleştirilmekte ve bu kateterden laserde yüksek enerjili bir ışın, radyofrekansta ise radyodalgaları verilerek oluşturulan ısı ile damarın içerden yakılması/dağlanması sağlanmaktadır. Kesi, dikiş, anestezi gerekmeyip, sadece damar çevresine uyuşturucu ilaç enjeksiyonu gerekir. Günümüzde bütün tedaviler “günü birlik” yani aynı gün yatış, ameliyat ve taburculuk şeklinde yapılabilmektedir.

Hastayı hekime getiren ve hastanın şikayetçi olduğu varisler ise aynı seansta veya sonra ameliyat (miniflebektomi) ya da içine köpüklü bir ilaç enjekte edilerek (köpük skleroterapisi) tedavi edilebilir. Son yıllarda buharlı yöntemlerle de bu damarlar yok edilebilmektedir.